گبههای قشقایی از برجستهترین آثار هنری عشایری ایران محسوب میشوند که در کنار کارکرد عملیشان، مفاهیمی عمیق از فرهنگ، اعتقادات و سبک زندگی بافندگان خود را به نمایش میگذارند. این گبه دستباف نیز نمونهای بینظیر از هنر زنان قشقایی است که با طرحی منحصربهفرد و روایتی نمادین، جلوهای خاص به خود گرفته است. حاشیهای با طرح گلهای هندسی این گبه دارای یک حاشیه زیبا و منظم است که با نقوش هندسی از گلهای رنگارنگ تزیین شده است. رنگهای بهکاررفته در این حاشیه شامل سبز، قرمز، کرم و سرمهای است که در کنار هم ترکیب رنگی هماهنگ و دلنشینی را ایجاد کردهاند. حاشیههای گبه معمولاً نقش قاب را برای طرح اصلی ایفا میکنند و در این اثر نیز این حاشیه با گلهای هندسی، زیبایی خاصی به زمینه داده است. در بافتهای عشایری، نقوش گل بهعنوان نمادی از طبیعت و سرزندگی شناخته میشوند. بافندگان قشقایی با الهام از دنیای اطراف خود، طرحهایی بداهه خلق میکنند که نشاندهنده ارتباط عمیق آنها با طبیعت است. استفاده از این گلهای هندسی در حاشیه گبه، علاوه بر افزودن زیبایی بصری، تداعیکننده باغهای خیالیای است که در ذهن بافندگان شکل گرفتهاند.
زمینه شطرنجی سیاه و سفید: ترکیبی از نظم و تضاد زمینه این گبه با طرحی ریز از مربعهای سیاه و سفید بهصورت شطرنجی طراحی شده است. این الگو، جلوهای خاص و متفاوت به گبه بخشیده و باعث شده تا ترکیببندی کلی آن منحصربهفرد باشد. شطرنجی بودن زمینه، یک حس تعادل و هماهنگی را القا میکند و در عین حال، تضاد میان سیاه و سفید باعث میشود که عناصر دیگر، بهویژه نقش شیر، جلوه بیشتری پیدا کنند.
نقش شیر هندسی: نمادی از قدرت و شجاعت یکی از مهمترین ویژگیهای این گبه، نقش شیر بزرگی است که در دل آن با رنگ سبز بافته شده است. این شیر بهصورت هندسی طراحی شده و تصورات ذهنی بافنده از این حیوان قدرتمند را به نمایش میگذارد. در هنر قشقایی، شیر نمادی از شجاعت، قدرت و سلطه است و معمولاً در گبهها، فرشها و دستبافتههای دیگر، به شیوهای انتزاعی و هندسی به تصویر کشیده میشود. بافتن شیر در گبههای عشایری نهتنها یک انتخاب هنری، بلکه یک بیان فرهنگی است. در میان عشایر، شیر بهعنوان نمادی از محافظت و قدرت در نظر گرفته میشود. زنان قشقایی اغلب این نقش را برای عزیزان خود میبافند؛ خواه برای همسر، معشوق، فرزند یا حتی خودشان. این سنت قدیمی، باعث شده که گبههایی با طرح شیر ارزش احساسی و معنوی خاصی داشته باشند و بهعنوان هدیهای نمادین در بین خانوادهها رد و بدل شوند.
جزئیات اضافی در روی نقش شیر؛ بزها و درختان کوچک بر روی این نقش شیر، تصاویری از بزها و درختان کوچک بافته شده که به این گبه عمق و معنای بیشتری بخشیده است. بز، یکی از نمادهای اصلی زندگی عشایری است که نشاندهنده برکت، پایداری و رونق است. در بسیاری از گبههای قشقایی، نقش بز در کنار سایر نمادهای طبیعی دیده میشود و بیانگر ارتباط تنگاتنگ عشایر با دامپروری و طبیعت است. همچنین، وجود درختان کوچک در کنار شیر و بزها، یادآور طبیعت زنده و پویای زندگی عشایری است. عشایر قشقایی، که همواره در میان دشتها و مراتع سرسبز زندگی میکنند، طبیعت را نهتنها بهعنوان یک زیستبوم، بلکه بهعنوان بخشی از فرهنگ و هنر خود در نظر میگیرند. استفاده از این نقوش در گبه، نوعی بازتاب از زندگی واقعی آنهاست که در میان دامها و طبیعت آزاد سپری میشود.
جمعبندی: اثری هنری و نمادین این گبه قشقایی با طراحی منحصربهفرد خود، یک اثر هنری است که هم زیبایی بصری دارد و هم حامل مفاهیم عمیق فرهنگی است. حاشیهای با نقوش گلهای هندسی، زمینه شطرنجی سیاه و سفید، شیر هندسی بزرگ در مرکز گبه و نقوش کوچک بز و درخت روی بدن این شیر، همه و همه باعث شده که این گبه یک شاهکار واقعی باشد. این گبه نهتنها یک زیرانداز زیبا، بلکه یک هدیه ارزشمند و نمادین است که میتواند نشاندهنده عشق، احترام و قدرت باشد. زنان قشقایی با بافتن چنین آثاری، نهتنها هنر خود را به نمایش میگذارند، بلکه ارزشهای فرهنگی و اعتقادات خود را نیز در تار و پود آن میتنند. این گبه با رنگهای زنده، ترکیببندی منظم و نقوش نمادین خود، قطعاً یک انتخاب ایدهآل برای هر فردی است که به هنر اصیل ایرانی علاقهمند است.