روش های شستشو گبه دستباف

گبه های دستباف با طرح های اصیل و پر از حس زندگی، یکی از زیبا ترین فرش های ایرانی هستند که اغلب از پشم طبیعی بافته می شوند؛ اما همین زیبایی و ظرافت باعث می شود هنگام شستشو نیاز به دقت زیادی داشته باشند. آیا می دانید چگونه گبه را به درستی بشوییم تا رنگ ها و بافت آن آسیب نبیند؟

در این مقاله به شما کمک می کنیم تا با آشنایی با روش شستشو فرش گبه، بتوانید در خانه یا با کمک قالیشویی، این فرش ارزشمند را با خیال راحت تمیز کنید. همچنین به بررسی روش های شستشو و خشک کردن گبه می پردازیم و نکات طلایی برای شستشوی اصولی گبه را در اختیار شما قرار می دهیم. اگر گبه دارید و سلامت آن برایتان مهم است، این راهنما را از دست ندهید.

آشنایی با روش شستشو فرش گبه به صورت خانگی

شستن گبه دستباف در خانه ممکن است چالش برانگیز به نظر برسد؛ اما اگر اصول آن را بدانید، می توانید بدون آسیب به بافت و رنگ، آن را به خوبی تمیز کنید. آشنایی با روش شستشو فرش گبه نه تنها به حفظ زیبایی آن کمک می کند، بلکه عمر مفید گبه را نیز افزایش می دهد.

مراحل شستشوی دستی گبه در خانه

برای اینکه بدانید چگونه گبه را به درستی بشوییم، این مراحل را قدم به قدم دنبال کنید:

1. انتخاب مکان مناسب: سعی کنید یک سطح صاف و شیبدار مانند حیاط یا پارکینگ را انتخاب کنید. همچنین باید از تماس مستقیم گبه با خاک یا سطح گل آلود جلوگیری کنید.

2. زدودن گرد و غبار اولیه: با استفاده از جارو برقی یا جارو دستی نرم و گرد ابتدا خاک سطحی گبه را تمیز کنید.

3. آماده سازی محلول شوینده: در یک سطل آب ولرم بریزید و شوینده مناسب که در ادامه معرفی خواهیم کرد، اضافه کنید.

4. شستشوی ملایم با برس نرم یا اسفنج: با استفاده از یک برس نرم یا اسفنج گبه را در جهت خواب پرز ها بشویید و از حرکات تند و دایره ای خودداری کنید.

5. آب کشی کامل و چند مرحله ای: پس از اتمام شستشو با مواد شوینده، گبه را با آب تمیز کنید و بدون فشار زیاد، آن را آبکشی کنید

6. خارج کردن آب اضافی با دست یا تی پلاستیکی نرم: آب اضافی را با استفاده از یک تی خارج کنید و از چلاندن یا تا کردن گبه به شدت خودداری کنید.

7. پهن کردن در سایه برای خشک شدن: در نهایت گبه را در سایه پهن کنید تا خشک شود و هرگز آن را زیر نور مستقیم آفتاب قرار ندهید.

شوینده های مناسب برای گبه دستباف

انتخاب شوینده مناسب برای شستشو گبه از اهمیت بالایی برخوداری است و باید بسیار محتاط باشید. زیرا استفاده از مواد شیمیایی قوی می تواند به بافت پشمی گبه آسیب بزند. از جمله شوینده های مناسب می توان به شامپو فرش ملایم و بدون آنزیم، ترکیب آب و سرکه سفید برای ضد عفونی و حفظ رنگ گبه و صابون های گیاهی یا شامپو بچه اشاره کرد.

نکته طلایی: از وایتکس، پودر ماشین لباس شویی یا شوینده های آنزیم دار به هیچ وجه استفاده نکنید.

روش آب کشی اصولی گبه

آب کشی گبه مرحله ای حساس و حیاتی در فرایند شستشو است. برای آب کشی اصولی گبه حتما به نکاتی که در ادامه آورده شده است، توجه کنید:

● از آب ولرم (نه داغ، نه سرد) استفاده کنید.

● آب کشی را چند بار تکرار کنید تا هیچ اثری از کف باقی نماند.

● حتماً در جهت خواب پرزها آب بریزید تا گبه ظاهر طبیعی خود را حفظ کند.

● آب اضافی را به آرامی خارج کنید، بدون فشار یا تا کردن.

هشدارها و اشتباهات رایج در شستن گبه

برای داشتن شستشوی اصولی گبه، سعی کنید از اشتباهات رایجی که در ادامه بررسی کرده ایم، اجتناب کنید:

● استفاده از مواد شوینده قوی یا اسیدی

● برس کشیدن با فشار زیاد یا استفاده از برس های زبر

● چلاندن یا تا کردن گبه برای خروج آب

● آویزان کردن گبه از دیوار یا نرده برای خشک شدن

● قرار دادن گبه زیر آفتاب مستقیم (باعث کم رنگ شدن طرح و خشکی بیش از حد پشم می شود)

شستشوی گبه در قالیشویی؛ مزایا و نکات مهم

اگر گبه دستباف ارزشمندی دارید و نگران خراب شدن آن در هنگام شستشو هستید، استفاده از خدمات قالیشویی های حرفه ای می تواند گزینه ای مناسب باشد؛ اما نکته اینجاست که نه هر قالیشویی ای برای گبه مناسب است و نه هر نوع شستشویی.

گبه های دستباف، به دلیل بافت خاص، جنس پشم طبیعی و رنگ های گیاهی، حساسیت زیادی نسبت به نوع شوینده و روش شستشو دارند. بنابراین اگر قصد دارید این فرش ارزشمند را به قالیشویی بسپارید، باید با آگاهی کامل این کار را انجام دهید.

مزایای شستشوی گبه در قالیشویی حرفه ای

1. استفاده از شوینده های تخصصی و غیر اسیدی: قالیشویی های حرفه ای برای گبه از شوینده های خاصی استفاده می کنند که بافت پشم را حفظ کرده و از تغییر رنگ جلوگیری می کند.

2. دستگاه های مخصوص آب گیری بدون آسیب به تار و پود: این دستگاه ها به جای چلاندن یا پیچاندن گبه، با فشار یکنواخت آب اضافی را بدون آسیب خارج می کنند.

3. خشک کردن اصولی با تهویه مناسب: در قالیشویی های مجهز، گبه در اتاق های تهویه دار خشک می شود تا از تاب برداشتن و چروک شدن جلوگیری شود.

4. بازبینی نهایی و ترمیم احتمالی: برخی قالیشویی ها خدماتی مثل ترمیم ریشه، رفع زدگی رنگ یا لکه بری تخصصی هم ارائه می دهند.

آیا قالیشویی های معمولی برای گبه مناسب اند؟

خیر، نه همیشه. قالیشویی های معمولی اغلب روی فرش های ماشینی تمرکز دارند و تجربه یا تجهیزات لازم برای شستشوی گبه دستباف را ندارند. استفاده از شوینده های قوی، دستگاه های نامناسب یا بی توجهی به ویژگی های خاص گبه می تواند منجر به کم رنگ شدن یا ترکیب رنگ ها، زبر شدن بافت پشم و آسیب به ریشه ها و چروک شدن کلی گبه شود.

بنابراین حتماً باید قالیشویی ای را انتخاب کنید که در شستن فرش های دستباف (مخصوصاً گبه) تخصص و سابقه داشته باشد.

قبل از تحویل گبه به قالیشویی، این ۴ سوال را حتماً بپرسید:

1. آیا تجربه شستشوی گبه دستباف را دارید؟

اگر جوابشان مثبت نبود یا تردید داشتند، بهتر است ریسک نکنید.

2. از چه نوع شوینده ای استفاده می کنید؟

شوینده باید بدون آنزیم، بدون اسید و مخصوص فرش های پشمی باشد. اگر نام برند مشخصی گفتند، آن را بررسی کنید.

3. آیا گبه با دستگاه خشک می شود یا در فضای باز و با تهویه؟

خشک کردن نامناسب می تواند باعث بد فرم شدن گبه شود.

4. اگر گبه رنگ پس دهد، چه اقدامی انجام می دهید؟

قالیشویی معتبر باید بداند چطور از تداخل رنگ ها جلوگیری کند یا حداقل آن را مدیریت کند.

با رعایت این نکات و بررسی دقیق قبل از تحویل گبه به قالیشویی، می توانید با خیال راحت فرش ارزشمند خود را تمیز کنید و از آسیب های رایج جلوگیری نمایید. همیشه به یاد داشته باشید که گبه، تنها یک فرش نیست؛ بخشی از هنر و فرهنگ ایرانی است.

نکات مربوط به تاب نخوردن، چروک نشدن یا کج نشدن گبه بعد از شستشو

برای اینکه گبه شما پس از شستشو سالم و صاف بماند و ظاهر اولیه خود را از دست ندهد، نکات طلایی برای شستشوی اصولی گبه به ویژه در مرحله خشک کردن را رعایت کنید: 

● برای جلوگیری از تاب خوردن گبه را روی سطح کاملاً صاف و بدون برجستگی پهن کنید و از کشیده شدن لبه های آن در زمان خیس بودن بپرهیزید.

● برای جلوگیری از چروک شدن گبه را بعد از گرفتن آب اضافی، با دست به آرامی صاف و مرتب کنید. چروک ها در حالت خیس به راحتی شکل می گیرند و اگر خشک شوند، ماندگار می شوند.

● برای جلوگیری از کج شدن یا کشیدگی بافت از آویزان کردن گبه به هیچ وجه استفاده نکنید. وزن گبه خیس می تواند موجب کشیدگی و تغییر فرم دائمی آن شود.

● اگر بخشی از گبه دیر خشک می شود می توانید از چند آجر تمیز یا پایه های کوتاه استفاده کنید و گبه را کمی از زمین فاصله دهید تا زیر آن هم هوا بخورد.

با رعایت این مراحل و نکات، و آشنایی با روش نگهداری از گبه در طولانی‌ مدت، می‌ توانید گبه دستباف خود را همیشه سالم نگه دارید. این اقدامات باعث می شود گبه شما سال ها سالم و زیبا باقی بماند.

نکات طلایی برای شستشوی اصولی گبه

شستشوی گبه فقط یک کار تمیز کاری ساده نیست؛ بلکه نوعی مراقبت از یک اثر هنری دست باف است. گبه ها به دلیل استفاده از رنگ های گیاهی و پشم طبیعی، به شدت نسبت به مواد شیمیایی، دما و فشار حساس اند. اگر به دنبال شستشوی اصولی گبه هستید، این نکات طلایی را جدی بگیرید.

محافظت از رنگ ها و الیاف گبه

یکی از دغدغه‌ های اصلی در شستن گبه، تغییر رنگ در مدل‌ های خاص مانند گبه دستباف قشقایی است که از رنگ‌ های طبیعی و گیاهی استفاده می‌ کنند. برای جلوگیری از این مشکل، به این موارد توجه کنید:

● از شوینده های بدون آنزیم و بدون اسید استفاده کنید. بهترین انتخاب شامپو فرش ملایم یا شامپو بچه است.

● پیش از شستشو، با یک پارچه سفید مرطوب، قسمت کوچکی از گبه را امتحان کنید تا مطمئن شوید رنگ نمی دهد.

● هرگز گبه را با آب داغ نشویید؛ آب ولرم یا خنک انتخاب بهتری است.

● در طول شستشو، حرکات را در جهت خواب پرز ها انجام دهید تا رنگ ها محو یا پخش نشوند.

چطور عمر گبه را با مراقبت درست افزایش دهیم؟

گبه یک دارایی ارزشمند است؛ چه قصد خرید گبه داشته باشید و چه بخواهید از آن به‌ خوبی نگهداری کنید، رعایت اصول مراقبتی حیاتی است. 

برای افزایش عمر گبه، آن را زیاد نشویید؛ در صورت نیاز و در فواصل زمانی مناسب آن را تمیز کنید (مثلاً سالی یک بار یا فقط در صورت لک شدن). در زمان شستشو، از کشیدن و تا کردن گبه در حالت خیس پرهیز کنید. برای خشک کردن، آن را در سایه و روی سطح صاف پهن کنید تا دچار تاب یا چروک نشود.

اگر گبه در مکانی مرطوب استفاده می شود (مثل ورودی خانه)، زیر آن از لایه محافظ استفاده کنید تا از نفوذ رطوبت به بافت پشمی جلوگیری شود. از تماس با مواد اسیدی، نوشیدنی ها و روغن ها پرهیز کنید و در صورت بروز لک، سریعاً اقدام به لکه گیری نمایید.

از برس استفاده کنیم یا اسفنج؟

سؤال رایجی که هنگام شستشوی گبه مطرح می شود این است که برای شستشو از برس استفاده کنیم یا اسفنج؟ در پاسخ باید گفت که بستگی به وضعیت گبه دارد، اما در اکثر مواقع برای گبه های نو یا با پرز نرم، اسفنج نرم انتخاب بهتری است؛ چون احتمال آسیب به بافت یا بلند شدن پرز را کاهش می دهد. 

ولی برای گبه های قدیمی تر یا با لک های قوی، برس نرم (با موی نایلونی انعطاف پذیر) می تواند برای پاک کنندگی مؤثر تر باشد، به شرطی که فشار کمی وارد شود. هرگز از برس زبر یا سیمی استفاده نکنید. این کار به سرعت به تار و پود گبه آسیب می زند و باعث پوسته پوسته شدن پشم می شود.

روش های لکه گیری گبه دستباف

گبه های دستباف به خاطر رنگ های طبیعی و بافت پشمی شان، به لکه ها بسیار حساس اند و اگر به موقع و با روش درست تمیز نشوند، لکه ها می توانند دائمی شوند یا به بافت گبه آسیب بزنند. لکه گیری گبه، بخشی مهم از شستشوی اصولی گبه است. در این بخش یاد می گیرید چگونه گبه را به درستی تمیز کنید بدون اینکه به رنگ یا تار و پود آن آسیبی وارد شود.

قبل از شروع لکه گیری باید به نکاتی که در ادامه آورده ایم، توجه کنید.

● همیشه ابتدا یک بخش کوچک و نامحسوس گبه را تست کنید تا مطمئن شوید ماده شوینده به رنگ آسیب نمی زند.

● هرگز لکه را نمالید یا با شدت نسابید؛ فقط به آرامی با دستمال فشار دهید.

● لکه را از لبه به مرکز تمیز کنید تا پخش نشود.

● استفاده از آب سرد یا ولرم به جای آب داغ توصیه می شود.

از بین بردن لکه چای و قهوه

1. بلافاصله پس از ریختن، با یک دستمال تمیز و خشک، مایع را به آرامی جذب کنید.

2. محلول شوینده درست کنید: نصف لیوان سرکه سفید + یک لیوان آب سرد

3. یک دستمال سفید تمیز را به محلول آغشته کرده و به آرامی روی لکه بکشید.

4. با پارچه خشک و تمیز رطوبت باقی مانده را بگیرید.

5. اجازه دهید گبه در هوای آزاد و سایه خشک شود.

از بین بردن لکه روغن و چربی

1. در همان لحظه ریختن روغن، کمی پودر نشاسته ذرت یا جوش شیرین روی لکه بریزید تا چربی را جذب کند.

2. بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، پودر را به آرامی با جارو یا برس نرم جمع کنید.

3. پارچه ای آغشته به محلول ملایم صابون (یا شامپو فرش رقیق شده) را روی لکه بگذارید و به آرامی فشار دهید.

4. محل را با پارچه مرطوب تمیز کنید و در نهایت با دستمال خشک، رطوبت را بگیرید.

از بین بردن لکه رنگ مانند رنگ انگشتی، مداد شمعی، یا رنگ خوراکی

1. ابتدا با قاشق یا کاردک پلاستیکی، رنگ اضافی را به آرامی از سطح گبه بردارید.

2. برای رنگ های محلول در آب از محلول آب سرد و سرکه استفاده کنید و با اسفنج نرم پاکسازی کنید.

3. برای رنگ های روغنی از شوینده های مخصوص پشم یا کمی الکل ایزوپروپیل روی دستمال استفاده کنید (خیلی کم و فقط روی لکه).

هشدار: الکل را فقط روی قسمت بسیار کوچک و با احتیاط تست کنید، چون ممکن است به رنگ گبه آسیب بزند.

سایر لکه های رایج مانند شکلات، بستنی، مواد خوراکی

1. با کاردک یا قاشق، باقی مانده ماده خوراکی را به آرامی بردارید.

2. یک محلول از شامپو بچه یا صابون ملایم در آب ولرم درست کنید.

3. دستمال یا اسفنج نرم را آغشته کرده و به آرامی روی لکه بکشید.

4. با آب سرد پارچه را آبکشی کنید و رطوبت را خشک کنید.

در هنگام لکه گیری گبه چه کارهایی را نباید انجام داد؟

●  استفاده از وایتکس، شوینده آنزیم دار یا لکه بر فرش ماشینی

● سابیدن لکه با برس زبر

● استفاده از آب داغ

● تست نکردن ماده پاک کننده روی قسمت پنهان گبه

جمع بندی 

در این مقاله، به صورت جامع و مرحله به مرحله با روش های شستشوی اصولی گبه دستباف آشنا شدیم. از انتخاب محل مناسب برای شستشو در خانه گرفته تا استفاده از شوینده های ملایم، آبکشی صحیح، خشک کردن در شرایط ایمن و روش های لکه گیری حرفه ای، همه نکات مهمی هستند که برای حفظ سلامت، زیبایی و عمر طولانی این فرش ارزشمند باید رعایت شوند.

یادتان باشد، گبه فقط یک کف پوش نیست؛ بخشی از هنر و اصالت ایرانی است که نیاز به مراقبت ویژه دارد. با شستشوی اصولی و درست، نه تنها از ظاهر زیبای آن لذت خواهید برد، بلکه از سرمایه ای که دارید نیز محافظت می کنید.