چگونه از گبه نگهداری کنیم؟

گبه یکی از اصیل ترین و ماندگارترین دست  بافته های ایرانی است که به  دلیل پرز های بلند، طرح های ساده و رنگ های گرم، محبوبیت زیادی دارد. بسیاری از افراد هنگام انتخاب بین گبه و دیگر فرش های سنتی، مثل گلیم، دچار تردید می شوند و نمی دانند گبه بهتره یا گلیم؟ اما فارغ از این مقایسه ها، نکته مهم تر، یادگیری روش درست نگهداری از گبه است.

در این مقاله، گام به گام به شما خواهیم گفت روش صحیح نگهداری از گبه چگونه است، چه نکاتی برای نگهداری روزمره مهم است، و چه اشتباهاتی را باید حتماً کنار بگذارید. اگر شما هم به دنبال یادگیری بهترین راهکار های نگهداری گبه هستید، این راهنما برای شماست.

روش های نگهداری از گبه

همان طور که در هنگام خرید توجه به راهنمای خرید گبه دستباف بسیار مهم است، پس از خرید رعایت نکات نگهداری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مواردی که برای نگهداری گبه باید به آن ها توجه کنید به شرح زیر است:

محل مناسب برای پهن کردن گبه

انتخاب محل مناسب برای پهن کردن فرش گبه، اولین و یکی از مهم ترین مراحل در نگهداری اصولی از گبه است. اگر گبه در جای نامناسبی قرار گیرد، به مرور زمان بافت آن آسیب می بیند، رنگ آن تغییر می کند و حتی ممکن است دچار پوسیدگی شود. در ادامه نکات کلیدی برای انتخاب محل مناسب را مرور می کنیم:

1. دوری از نور مستقیم آفتاب

گبه ها، به خصوص گبه های دست باف، معمولاً از رنگ های طبیعی استفاده می کنند که در برابر نور شدید خورشید حساس هستند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب مستقیم باعث کم رنگ شدن یا تغییر رنگ بافت گبه می شود. بنابراین بهتر است آن را در قسمت هایی از خانه پهن کنید که نور طبیعی به صورت غیرمستقیم تابیده می شود یا از پرده برای فیلتر کردن نور استفاده کنید.

2. سطح صاف، خشک و تمیز

گبه را باید روی سطحی پهن کرد که صاف و خشک باشد. فرو رفتگی ها یا برجستگی های سطحی ممکن است باعث تغییر فرم یا کشیدگی در بافت گبه شود. همچنین رطوبت موجود در کف می تواند باعث کپک زدگی و بوی نامطبوع در گبه شود. اگر کف خانه تان سنگی یا سرامیکی است، بهتر است از یک زیرانداز نخی یا پارچه ای بین گبه و زمین استفاده کنید تا گبه از سایش و رطوبت حفظ شود.

3. دوری از مکان های مرطوب و نمناک

آشپزخانه، حمام، زیرزمین یا هر مکانی با رطوبت بالا برای پهن کردن گبه مناسب نیست. رطوبت زیاد نه تنها بافت گبه را نرم و ضعیف می کند، بلکه بستر مناسبی برای رشد قارچ و کپک فراهم می کند.

4. اجتناب از نزدیکی به وسایل گرمایشی یا سرمایشی مستقیم

بخاری، شومینه، هیتر برقی یا کولرهایی که به صورت مستقیم روی زمین دمش دارند، می توانند به مرور زمان باعث خشکی یا تغییر شکل الیاف گبه شوند. حفظ دمای متعادل در محیط برای طول عمر گبه ضروری است.

5. محیط کم رفت وآمد یا با رفت و آمد کنترل شده

اگرچه گبه برای استفاده روزمره طراحی شده؛ اما پهن کردن آن در قسمت هایی از خانه با تردد بسیار بالا (مثل جلوی در ورودی یا راهروها) باعث فرسودگی سریع آن می شود. بهتر است گبه را در فضایی پهن کنید که هم زیبایی آن دیده شود و هم رفت و آمد زیاد، آسیبی به آن نزند.

6. نکته تکمیلی برای خانه های دارای حیوان خانگی

اگر در خانه حیوان خانگی دارید، توصیه می شود از محل هایی برای گبه استفاده کنید که حیوان به آنها دسترسی محدود دارد. ناخن کشیدن، ریزش مو یا ادرار حیوانات می تواند آسیب های جدی به گبه وارد کند.

با رعایت این نکات ساده اما کلیدی، می توانید محیطی امن و مناسب برای پهن کردن گبه خود فراهم کنید و از زیبایی آن برای سال های طولانی لذت ببرید.

جلوگیری از چروک و تا خوردن گبه

یکی از مشکلات رایجی که در نگهداری گبه ممکن است با آن روبرو شوید، چروک شدن یا تا خوردن گبه در اثر جابجایی نادرست یا نگهداری نامناسب است. این موضوع نه تنها ظاهر گبه را تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه می تواند به تار و پود آن نیز آسیب وارد کند و باعث شکستگی یا فرسودگی در قسمت های خاص شود. در ادامه، چند روش موثر برای جلوگیری از چروک و تا خوردن گبه آورده ایم:

۱. گبه را لوله کنید؛ از تا کردن آن ها بپرهیزید

هرگز گبه را تا نزنید. تا زدن باعث ایجاد خطوط دائمی روی بافت گبه می شود. بهترین روش این است که گبه را به صورت شل و در جهت خواب پرزها لوله کنید تا بافت آن حفظ شود.

۲. از لوله مقوایی یا میله کمک بگیرید

برای نگهداری طولانی مدت، گبه را به دور یک لوله مقوایی یا میله پلاستیکی نرم بپیچید. این کار به حفظ شکل گبه کمک می کند و مانع از افتادگی یا تا شدن گوشه های آن می شود.

۳. از فشار آوردن روی گبه جلوگیری کنید

بعد از لوله کردن گبه، از قرار دادن اشیای سنگین روی آن خودداری کنید. فشار زیاد می تواند باعث له شدن پرز ها و فشرده شدن لایه های داخلی گبه شود.

۴. در زمان حمل و جابه جایی دقت کنید

اگر قصد جابه جایی گبه را دارید، حتماً آن را با دقت لوله کرده و داخل پارچه نخی یا ملحفه تمیز قرار دهید. پیچاندن یا فشار آوردن به گبه در هنگام حمل می تواند منجر به ایجاد چروک یا شکستگی در تار و پود شود.

در صورت ایجاد چروک، چه باید کرد؟

اگر گبه به هر دلیلی چروک شد، آن را روی سطح صاف پهن کرده و اجازه دهید چند روز در حالت افقی بماند. گاهی قرار دادن وزنه سبک و نرم (مثل بالش) روی بخش های چروک شده، به صاف شدن آن کمک می کند. به هیچ وجه از اتو یا منبع گرمای مستقیم برای صاف کردن چروک ها استفاده نکنید.

نکات روزمره برای نگهداری از گبه

نگهداری صحیح از گبه در زندگی روزمره، مهم ترین عامل در حفظ سلامت، رنگ، بافت و زیبایی این فرش دستبافت است. برخلاف تصور عموم، نگهداری از گبه نیازی به تجهیزات خاص ندارد، بلکه رعایت چند نکته ساده اما کلیدی می تواند عمر گبه را چندین سال افزایش دهد. در ادامه، مهمترین موارد مربوط به روش نگهداری از گبه در زندگی روزمره را بخوانید:

۱. جاروکشی منظم؛ اما با ملایمت

هفته ای یک تا دو بار گبه را با جاروبرقی تمیز کنید. همچنین دقت کنید در جهت خواب پرزها جارو بکشید تا پرزهای گبه آسیب نبینند، از جاروبرقی هایی با برس نرم استفاده کنید و از جاروهای چرخان یا دارای برس سخت خودداری کنید.

۲. جلوگیری از تجمع گرد و غبار

گبه به دلیل پرزهای بلند، مستعد جذب گرد و خاک است. برای جلوگیری از این اتفاق از زیرانداز نخی استفاده کنید تا هوا در گبه جریان داشته باشد و هر چند وقت یک بار گبه را در فضای باز و سایه بتکانید.

۳. مراقب وسایل سنگین باشید

قرار دادن پایه های مبل یا میز روی گبه باعث ایجاد فرورفتگی و آسیب به بافت آن می شود.

● از پَدهای مخصوص زیر پایه مبل ها استفاده کنید.

● هر چند وقت یک بار جای وسایل را تغییر دهید تا فشار به نقاط خاص وارد نشود.

۴. محافظت در برابر نور مستقیم خورشید

نور آفتاب باعث رنگ پریدگی گبه می شود.

● گبه را در محلی پهن کنید که نور مستقیم آفتاب روی آن نیفتد.

● در صورت امکان، از پرده یا پوشش نیمه شفاف برای فضا هایی با نور زیاد استفاده کنید.

۵. رسیدگی به لکه ها به محض وقوع

اگر چیزی روی گبه ریخت، سریع واکنش نشان دهید:

● مایع را با یک پارچه نخی تمیز و خشک جذب کنید (مالش ندهید).

● از آب سرد برای تمیز کردن سطح لکه استفاده کنید.

● اگر لکه باقی ماند، از محلول شامپوی مخصوص فرش دستبافت استفاده کنید.

۶. تهویه و هوارسانی منظم

گبه نباید برای مدت طولانی در محیط های بسته و بدون تهویه باشد. این مسئله باعث رطوبت، کپک زدگی و حتی جذب آفات می شود. ماهی یک بار گبه را چند ساعت در فضای نیم سایه و با جریان هوا قرار دهید.

۷. جلوگیری از بیدزدگی

به خصوص در فصل های گرم یا هنگام انبار کردن، گبه را بررسی کنید که آثار بیدزدگی نداشته باشد سپس از قرص ضد بید یا صابون های خشک معطر استفاده کنید.

رعایت این نکات ساده و روزمره، شما را از هزینه های سنگین ترمیم، رنگ برداری یا تعویض زود هنگام گبه بی نیاز می کند. گبه، نه فقط یک کف پوش، بلکه بخشی از فرهنگ و هنر ایرانی است. پس با دقت و توجه، از آن محافظت کنیم.

چگونه گبه را از بید و آفات حفظ کنیم؟

بیدزدگی یکی از شایع ترین و آسیب زننده ترین تهدیدها برای گبه های دستبافت است. بیدها به الیاف طبیعی، به ویژه پشم، علاقه زیادی دارند و در صورت فراهم بودن شرایط (رطوبت، تاریکی و سکون)، به سرعت به جان فرش یا گبه می افتند. جلوگیری از آسیب بید، نیازمند رعایت اصولی در نگهداری، تهویه و حتی محل نگهداری گبه است. در ادامه، روش های مؤثر برای محافظت از گبه در برابر بید و آفات را می خوانید:

۱. تهویه منظم گبه در فضای باز

● هر ماه یک بار گبه را در هوای آزاد و سایه دار پهن کنید تا از تجمع رطوبت و بوی نامطبوع جلوگیری شود.

● هوای تازه و نور غیرمستقیم خورشید دشمن بید است و از تخم گذاری آن ها جلوگیری می کند.

۲. جاروکشی و نظافت منظم

● با جاروبرقی یا برس نرم، به صورت منظم گرد و خاک و ذرات ریز را از سطح گبه پاک کنید.

● ذرات آلی باقی مانده، غذا برای لارو بید محسوب می شوند؛ بنابراین تمیزی سطح گبه بسیار مهم است.

۳. جلوگیری از رطوبت و نم

● رطوبت بالا، محیطی ایده آل برای رشد آفات است. گبه را در مکان خشک نگهداری کنید و از پهن کردن آن روی سطح مرطوب (مثل موزاییک نم دار یا زمین خاکی) خودداری کنید.

۴. استفاده از ضد بیدهای طبیعی

داخل گبه یا در کنار آن از مواد طبیعی مانند تنباکوی خشک، اسطوخودوس خشک، چوب سرو، پوست پرتقال خشک یا صابون معطر خشک استفاده کنید. این مواد خاصیت ضد بید دارند و بدون آسیب رساندن به بافت گبه، از آن محافظت می کنند.

۵. استفاده از قرص یا اسپری ضد بید

● برای محیط های پرخطر، می توانید از قرص ضد بید مخصوص فرش های دستبافت یا اسپری های گیاهی ضد آفت استفاده کنید.

● هنگام استفاده از این مواد، دستورالعمل محصول را با دقت بخوانید و از تماس مستقیم با گبه خودداری کنید.

۶. بازرسی دوره ای گبه

هر چند هفته یک بار، تمام سطح و پشت گبه را بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه نخ کش شدن غیرعادی، لکه های سفید یا ذرات ریز، سریعاً اقدام به رفع مشکل کنید.

۷. بسته بندی اصولی برای نگهداری طولانی مدت

● اگر قصد دارید گبه را برای مدتی نگهداری نکنید، آن را پس از شستشو و خشک کردن کامل، لوله کنید و در یک پارچه نخی بپیچید.

● درون بسته، مواد ضد بید طبیعی یا یک قرص ضد بید قرار دهید و در محل خشک، خنک و دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید.

۸. از تماس گبه با مواد غذایی یا شیرینی خودداری کنید

● ریزش خوراکی ها و خرده نان روی گبه، باعث جذب حشرات و آفات می شود. گبه را از محل غذاخوری یا آشپزخانه دور نگه دارید.

نگهداری صحیح و منظم، بهترین راه جلوگیری از بیدزدگی گبه است. با رعایت چند نکته ساده؛ اما حیاتی مانند تهویه، تمیزکاری، استفاده از مواد ضد بید طبیعی و بررسی های دوره ای، می توان سال ها از زیبایی و سلامت این دست بافته گران بها بهره مند شد.

روش شستشو فرش گبه با رعایت نکات حرفه ای در خانه

شستشوی گبه در خانه اگر به درستی انجام شود، نه تنها باعث تمیزی و زیبایی بیشتر می شود، بلکه عمر گبه را نیز افزایش می دهد. از آنجایی که گبه ها معمولاً دست بافت، ضخیم و دارای پرزهای بلند هستند، شستشوی آن ها با روش قالی های ماشینی یا عادی می تواند به بافت و رنگ آن ها آسیب بزند. در این بخش، روش صحیح شستشو گبه در خانه را مرحله به مرحله با رعایت اصول حرفه ای توضیح می دهیم:

۱. بررسی اولیه و لکه گیری موضعی

قبل از شستن کامل گبه، ابتدا آن را به دقت بررسی کنید. اگر لکه های خاصی مثل چای، روغن یا جوهر یا  پارگی، پوسیدگی وجود دارد:

● با یک دستمال نخی و مرطوب، به آرامی روی لکه ضربه بزنید (نکشید).

● از محلول بسیار رقیق آب و سرکه سفید یا شامپوی مخصوص فرش های دستباف استفاده کنید.

● اجازه ندهید لکه خشک شود؛ سریعاً آن را تمیز کنید.

● ابتدا گبه را از نظر وجود پارگی، پوسیدگی یا بخش های سست بررسی کنید. اگر بخشی از گبه آسیب دیده است، بهتر است قبل از شستشو آن را ترمیم کنید.

● با تکاندن یا جاروبرقی کشیدن، گردوغبار سطحی گبه را پاک کنید. از جاروبرقی با برس نرم و در جهت خواب پرزها استفاده شود.

۲. آماده سازی محل شستشو

● گبه را روی سطحی صاف و شیبدار پهن کنید؛ ترجیحاً روی سنگ یا موزاییک.

● زیر گبه بهتر است چند لایه پلاستیک یا پارچه ضد آب قرار گیرد تا از نفوذ رطوبت به کف جلوگیری شود.

● به هیچ وجه گبه را روی آسفالت، چمن یا خاک نشویید.

۳. انتخاب شوینده مناسب

برای حفظ بافت و رنگ، از مواد شوینده قوی یا سفید کننده استفاده نکنید.

✅ مواد مناسب برای شستشوی گبه در خانه:

● شامپوی فرش (ویژه فرش دستباف)

● ترکیب آب ولرم + مقدار کمی سرکه سفید

● آب خالی (در صورت تمیز بودن نسبی)

۴. نحوه شستشو گبه

● ابتدا با آب ولرم، کل سطح گبه را مرطوب کنید.

● با یک اسفنج نرم یا برس خیلی ملایم، کف شوینده را روی گبه بزنید.

● حرکات دست باید هم جهت با پرزها باشد تا آسیب به بافت وارد نشود.

● از فشار دادن زیاد یا چلاندن گبه پرهیز کنید.

۵. آبکشی اصولی

● آبکشی باید با دقت و کامل انجام شود تا مواد شوینده کاملاً از داخل تار و پود گبه خارج شوند.

● از آب سرد استفاده کنید.

● اگر امکان استفاده از شلنگ آب دارید، با فشار ملایم آب روی گبه بگیرید تا کف ها کاملاً پاک شوند.

۶. خشک کردن گبه

● گبه را در حالت خوابیده و در سایه پهن کنید.

● از حوله یا پارچه تمیز برای گرفتن رطوبت اولیه استفاده کنید.

● هرگز آن را زیر نور مستقیم خورشید قرار ندهید؛ باعث رنگ پریدگی می شود.

● در صورت امکان، هر چند ساعت یک بار گبه را برگردانید تا رطوبت درون آن محبوس نماند.

۷. نکات تکمیلی

● پس از خشک شدن کامل، گبه را با برس نرم یا جارو دستی در جهت خواب پرزها مرتب کنید تا ظاهر اولیه اش برگردد.

● از قرار دادن گبه روی کف مرطوب یا نمناک پس از شستشو خودداری کنید.

● گبه را تا حد امکان روی بند آویزان نکنید؛ این کار باعث کشیده شدن بافت آن می شود.

اگر به گبه خود به چشم یک فرش معمولی نگاه نکنید و آن را یک دارایی ارزشمند مانند دیگر فرش های دستباف بدانید، طبیعی است که مراقبت دقیق تری از آن خواهید کرد؛ چون همان طور که می دانید، ارزش و قیمت فرش دستباف به مرور زمان نه تنها کم نمی شود، بلکه ممکن است افزایش هم پیدا کند.

با رعایت این مراحل، می توانید گبه تان را در خانه به صورت اصولی، ایمن و مؤثر بشویید؛ بدون آن که آسیبی به رنگ و تار و پود آن وارد شود. این روش، نمونه ای کامل از یک شستشو اصولی گبه است که با کمی دقت، جایگزینی عالی برای خدمات قالیشویی خواهد بود.

چه زمانی باید گبه را به قالیشویی بسپاریم؟

با اینکه بسیاری از افراد تمایل دارند شستشو گبه در خانه را خودشان انجام دهند؛ اما در برخی شرایط خاص، سپردن گبه به یک قالیشویی معتبر بهترین و حتی ضروری ترین انتخاب است. در ادامه موقعیت هایی را بررسی می کنیم که نشان می دهند زمان آن رسیده تا گبه خود را به دست متخصصان بسپارید:

1. آلودگی شدید و عمیق

اگر مدت زیادی از آخرین شستشوی گبه گذشته یا گبه در معرض گرد و غبار، دود، آلودگی کف یا مایعات چسبناک بوده است، شستشو اصولی گبه در خانه به تنهایی کافی نیست.

2. وجود لکه های سخت یا حساس

لکه هایی مانند چای، قهوه، جوهر، روغن، یا مواد شیمیایی نیاز به تجهیزات و شوینده های تخصصی دارند که تنها در قالیشویی های حرفه ای موجود است.

3. بوی نامطبوع و کهنگی

اگر گبه بوی نم، کپک یا کهنگی گرفته است، احتمالاً رطوبت به تار و پود آن نفوذ کرده که نیازمند شستشوی عمیق و خشک کردن صنعتی است.

4. آسیب های ساختاری یا تغییر رنگ

تغییر رنگ ناگهانی، زرد شدن یا جدا شدن نخ ها از بافت نشانه هایی هستند که بهتر است گبه به دست متخصص سپرده شود تا آسیب بیشتری نبیند.

5. ناتوانی در خشک کردن کامل در خانه

خشک نشدن کامل گبه در خانه ممکن است منجر به رشد قارچ و باکتری در بافت آن شود. شستشو گبه در قالیشویی با دستگاه های خشک کن قوی از این مشکل جلوگیری می کند.

6. گبه های قدیمی، ارزشمند یا ظریف

در مورد گبه های آنتیک یا دستباف با ارزش، هرگونه شستشوی غیر اصولی ممکن است به بافت یا رنگ آن آسیب بزند. قالیشویی هایی که در شستشو فرش گبه تخصص دارند، روش های خاص و مواد ملایمی برای حفظ سلامت این نوع گبه ها به کار می برند.

7. عدم دسترسی به فضای مناسب برای شستشو

اگر در خانه حیاط یا سطح شیب دار و مناسب برای شستشو و خشک کردن گبه ندارید، بهتر است آن را به قالیشویی بسپارید تا فرآیند به درستی انجام شود.

نکته مهم: همیشه به دنبال قالیشویی هایی باشید که تجربه کافی در شستشوی فرش های دستباف و گبه دارند. از آن ها درباره روش خشک کردن، مواد شوینده مورد استفاده، و نحوه شستشو سوال بپرسید تا از حفظ کیفیت گبه خود مطمئن شوید.

روش نگهداری از گبه در انبار یا برای مدت طولانی

اگر قصد دارید گبه را برای مدتی استفاده نکنید و آن را در انبار یا فضای بسته نگهداری کنید، لازم است نکات مهمی را رعایت کنید تا از آسیب های احتمالی مانند کپک زدگی، بید زدگی یا تغییر رنگ جلوگیری شود. در این بخش، بهترین روش نگهداری از گبه در شرایط طولانی مدت را مرحله به مرحله توضیح می دهیم:

۱. تمیز کردن قبل از انبار کردن

اگر  به تازگی اقدام به خرید گبه قشقایی کرده اید و قصد دارید آن را مدتی در انبار نگه دارید، حتماً آن را تمیز و خشک بسته بندی کنید؛ زیرا گردوغبار یا ذرات چربی باقی مانده می توانند به بافت و رنگ گبه آسیب بزنند. اگر گبه خیلی کثیف است، آن را به یک قالیشویی متخصص در شستشو اصولی گبه بسپارید.

۲. خشک بودن کامل گبه

رطوبت، بزرگترین دشمن گبه است. پس از شستشو یا گردگیری، مطمئن شوید گبه کاملاً خشک شده باشد. وجود کوچکترین رطوبت در بافت، به مرور باعث کپک زدگی یا بوی نامطبوع خواهد شد.

۳. جمع کردن اصولی گبه

برای نگهداری بلندمدت، گبه را به صورت لوله ای و در جهت خواب پرزها رول کنید. هرگز آن را تا نکنید؛ چون تاخوردگی باعث شکستگی نخ ها و تغییر فرم بافت می شود.

۴. انتخاب بسته بندی مناسب

گبه را درون پارچه نخی یا ملحفه کتان قرار دهید و سپس رول شده ببندید. از بسته بندی های پلاستیکی یا نایلونی استفاده نکنید، چون باعث حبس رطوبت می شود و زمینه ساز پوسیدگی و بیدزدگی است.

۵. استفاده از مواد محافظ

در کنار گبه، می توانید از قرص های ضد بید، صابون خشک معطر یا کیسه های حاوی اسطوخودوس خشک شده استفاده کنید. این مواد هم خاصیت ضد حشره دارند و هم بوی خوبی در بافت گبه باقی می گذارند.

۶. محل نگهداری را هوشمندانه انتخاب کنید

مکان نگهداری باید خشک، خنک، تاریک و دارای تهویه مناسب باشد. از انبارهای مرطوب، نمناک یا با نوسانات شدید دما پرهیز کنید. همچنین گبه نباید در تماس مستقیم با زمین سیمانی قرار بگیرد؛ یک پایه یا پالت چوبی زیر آن بگذارید.

۷. بررسی دوره ای گبه

حتی اگر گبه را برای مدت طولانی انبار کرده اید، هر چند ماه یک بار آن را بازدید کنید. در صورت مشاهده هرگونه رطوبت، تغییر رنگ، یا بوی نامطبوع، آن را در هوای آزاد پهن کرده و بررسی دقیق تری انجام دهید.

با رعایت این نکات ساده اما مهم، می توانید گبه خود را سال ها در بهترین شرایط نگهداری کرده و از حفظ کیفیت، رنگ و اصالت آن مطمئن باشید. روش نگهداری از گبه اگر به درستی انجام شود، از پوسیدگی، بیدزدگی و کاهش ارزش این اثر هنری جلوگیری خواهد کرد.

مراقبت از رنگ گبه در طول زمان

رنگ های زنده و گرم گبه های دستباف، یکی از مهم ترین ویژگی های زیبایی شناختی این فرش های سنتی است؛ اما اگر اصول نگهداری و شستشوی گبه رعایت نشود، به مرور زمان شاهد کم رنگ شدن، تغییر رنگ یا حتی رنگ پریدگی آن خواهید بود. برای جلوگیری از این اتفاق، رعایت چند نکته ساده ولی موثر ضروری است.

۱. گبه را از نور مستقیم آفتاب دور نگه دارید

نور مستقیم خورشید، بزرگ ترین دشمن رنگ های طبیعی گبه است. تابش مداوم خورشید باعث کم رنگ شدن و در مواردی از بین رفتن رنگ ها می شود. بهتر است گبه را در مکانی قرار دهید که نور خورشید به صورت مستقیم بر آن نتابد یا از پرده های ضخیم و فیلتر UV استفاده کنید.

۲. از شوینده های ملایم و مخصوص استفاده کنید

شستشو اصولی گبه تنها با شوینده هایی انجام می شود که برای فرش های دستباف طراحی شده اند. شوینده های قوی، صنعتی، سفیدکننده ها یا مواد اسیدی باعث از بین رفتن رنگ طبیعی گبه می شوند. برای شستشوی دستی، شامپو فرش با پایه طبیعی یا محلول های سنتی مانند ترکیب آب و سرکه سفید (در نسبت مناسب) گزینه ای ایمن تر هستند.

۳. شستشو با آب سرد یا ولرم

آب داغ باعث باز شدن الیاف و آزاد شدن رنگ ها می شود. به همین دلیل، روش صحیح شستشو گبه استفاده از آب سرد یا کمی ولرم است. این نکته مخصوصاً هنگام شستشوی موضعی یا لکه گیری اهمیت زیادی دارد.

۴. خشک کردن در سایه، نه زیر آفتاب

پس از شستشوی گبه، آن را در محیطی با جریان هوای مناسب و بدون نور مستقیم خورشید خشک کنید. قرار دادن گبه خیس در زیر آفتاب ممکن است نه تنها رنگ آن را خراب کند، بلکه باعث سفت شدن الیاف و موج دار شدن بافت آن شود.

۵. پرهیز از تماس با مواد شیمیایی یا مرطوب کننده ها

در محیط هایی که گبه پهن است، از استفاده ی مواد خوشبو کننده، اسپری های خوشبو کننده هوا یا تمیزکننده های شیمیایی اطراف آن پرهیز کنید. این مواد می توانند با بخار شدن و نشست روی بافت گبه، به رنگ آن آسیب بزنند.

۶. جابجایی دوره ای برای توزیع یکنواخت نور

برای جلوگیری از رنگ پریدگی موضعی، هر چند ماه یک بار جای گبه را عوض کنید. با این کار اگر نور محیطی روی قسمتی از گبه می تابد، از آسیب یکنواخت جلوگیری می شود.

۷. تست رنگ قبل از شستشو کلی

قبل از اینکه گبه را به صورت کامل بشویید، یک ناحیه کوچک و نامشخص از آن را با شوینده موردنظر تست کنید. اگر مشاهده کردید که رنگ پس می دهد، از آن شوینده استفاده نکنید و گبه را به یک قالیشویی متخصص در شستشو اصولی گبه بسپارید.

جمع بندی

در این مقاله با روش های کامل و اصولی نگهداری و شستشوی گبه آشنا شدیم. گبه به عنوان یکی از ارزشمندترین فرش های دستبافت ایرانی، نیازمند مراقبت ویژه است تا هم زیبایی ظاهری اش حفظ شود و هم عمر مفید آن افزایش یابد. از انتخاب محل مناسب برای پهن کردن گرفته تا جاروکشی اصولی، شستشوی صحیح، دوری از نور مستقیم خورشید، پیشگیری از بیدزدگی و رسیدگی به آسیب های احتمالی.

همه این اقدامات در کنار هم باعث می شوند گبه شما سال ها بدون افت کیفیت باقی بماند. با رعایت نکاتی که در این راهنما گفته شد، نه تنها از فرسودگی گبه جلوگیری می کنید، بلکه به حفظ اصالت و زیبایی آن نیز کمک خواهید کرد. اگر گبه برای شما فقط یک فرش نیست، بلکه بخشی از خاطرات یا فرهنگ خانوادگی تان است، این مقاله می تواند بهترین مرجع برای مراقبت از آن باشد.